رابطه ی بین هوش هیجانی... رابطهی بین هوش هیجانی و توانایی كارآفرینانه دانشجویان كشاورزی مسعود رضایی دانشیار گروه کشاورزی بنیاد دانشنامهنگاری ایران چکیده هدف این پژوهش بررسی رابطهی بین هوش هیجانی و توانایی كارآفرینانه دانشجویان كشاورزی دانشگاه اراك بود. این پژوهش از نوع كاربردی است و جامعه آماری آن را 500 تن دانشجوی كارشناسی دانشكده كشاورزی دانشگاه اراك در سال تحصیلی 1394-95 تشكیل دادند كه 107 تن از آنان بر پایه جدول بارتلت و همكاران و با روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند و دادهها از طریق پرسشنامه گرداوری شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرسنجی از كارشناسان و قابلیت اعتماد آن از طریق محاسبهی آلفای ترتیبی )0/80-0/85=α( تائید شد. نتیجههای تحقیق نشان دادند كه وضعیت دانشجویان در دو مولفهی خودانگیزشی و مدیریت هیجانها نیازمند توجه بیشتری است. یافتههای تحلیل همبستگی اسپیرمن نشان داد كه بین پنج مولفه خودآگاهی مدیریت هیجانها خودانگیزشی همدلی و مهارتهای اجتماعی و هوش هیجانی با توانایی كارآفرینانه دانشجویان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون ترتیبی نیز نشان داد كه دو متغیر مدیریت هیجانها و سابقهی اعضای خانواده در راهاندازی كسبوكار بین 52 تا 79 درصد از احتمال واریانس توانایی كارآفرینانه دانشجویان را تبیین كردند. نمایه واژگان: هوش هیجانی كارآفرینی دانشجوی كشاورزی توانایی كارآفرینانه. نویسند هی مسئول: مسعود رضائی رایانامه: mrezaei398@gmail.com دریافت: 94/11/24 پذیرش: 1395/11/27 28 فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی
1395 زمستان 39 شماره مقدمه و شركتها دیدگاهها خلق شامل كه كارآفرینی مفهوم آفرینشهاست این پشت فكری فرایند نیز و اختراع حق شده مطرح توسعه و رشد مهم مولفههای از یكی عنوان به طریق از كارآفرینی 2015(. همكاران و )جیمنز است نوآوری جدید فناوریهای كسبوكار جدید فرصتهای میكند كمك اقتصادی توسعه و رشد به بهرهوری و كارآیی اشتیاق خالقیت انرژی گویای بیشتر و 2015( )یوالك فرصتهاست تهییج و ایجاد كشف برای شدید عالقهی و و انتخابها افراد دربارهی كارآفرینی 2010(. )بورن یك اداره یا كنترل اعمال راهاندازی در آنان اقدامهای شركت یك راهبردی تصمیمسازی در مداخله یا كسبوكار 2014(. همكاران و )مورتان است كارآفرینان موفقیت از رمزگشایی برای پژوهشگران شخصیتی ویژگیهای پایه بر را آنان كوشیدند كنند كشف را آنان شناختی فرایند و دستهبندی دلیل به یافتند. دست متناقضی نتیجههای به اما در تغییر محققان برخی ضعیف نتیجههای این در تحقیق و شده خواستار را كارآفرینی پژوهشهای جای به را محیط با و دیگران با كارآفرین تعاملهای راستا همین در كردهاند. پیشنهاد فردی ویژگیهای موفقیت افزایش در هیجانها( و )عواطف احساس نقش است گرفته قرار توجه مورد كارآفرینانه كسبوكارهای یافتن برای تالش در پژوهشگران اكنون 2010(. )بورن كردهاند. تمركز هیجانها به كارآفرینان موفقیت راز كارآفرینی پژوهشهای در گمشده عامل هیجانی هوش 2010( پیپروپولوس 2003 تراواگلیون و )كروس است ارزشها تحلیل در فرد توانایی به كارآفرینی توسعه و زوپركا و )زاكارویوس دارد بستگی وی هیجانهای و از مهمتر هوشی ضریب كار در پیشرفت برای 2010(. هوش نوع این و 1998( )گلمن نیست هیجانی هوش و تفكر بین رابطه درك برای یافتهها جدیدترین از یكی 2002(. الو و )ونگ است هیجان هیجانها ابراز و تشخیص توانایی به هیجانی هوش برای هیجانها از استفاده و هیجانها تنظیم و تعدیل 1997( سالووی و )مایر دارد اشاره دیگران و خود انگیزش افراد با ارتباط برقراری دیگران و خود درك توانایی با و جوهری )قربانی دارد رابطه محیط با فرد سازگاری و دیگر هیجانی هوش دارای كه فردی 2012(. عباسیمقدم و مدیریت و ادراك دریافت در بیشتری مهارت است باال كمتری تالش با را هیجانی مشكالت و دارد هیجانها پذیراتر و بازتر اجتماعی تعاملهای در میكند حل در و است منفی یا مسالهدار رفتارهای مستعد كمتر است و سالووی )مایر دارد بیشتری مهارت هدفها شفافكردن 2004(. كاروسو دارد اشاره ذهنیای فرایند به هیجانی هوش بنابراین حالتهای مدیریت و ادراك بهرهبرداری تشخیص در كه رفتار تنظیم و مسالهها حل برای دیگران و فرد هیجانی به هیجانی هوش 1997(. سالووی و )مایر است دخیل منجر فیزیكی و روانی بهزیستی و بهتر اجتماعی روابط دارای افراد و 2008( بارساد و روبرتز )مایر میشود برابر در بیشتری تحمل است ممكن باال هیجانی هوش )زامپتاكیس باشند داشته محیطی تنشهای و نگرانیها احساسهای میتوانند بهتر آنان 2009(. همكاران و توانایی این و كنند تعدیل و مدیریت ارزیابی را دیگران با هیجانها كه صورتی در میكند كمك آنان به تشخیص را رابطه این باشند داشته رابطه فرصتها استفاده تصمیمگیری فرایند در هیجانها این از و دهند و آگبیم )ا ریاروو میدهد افزایش را عملكرد كه كنند نیز را تصمیمگیری میتواند مثبت هیجان 2014(. زور 2011(. )فو بخشد بهبود صورت هیجانی هوش از مختلفی دستهبندیهای هوش )2006( بار-ا ن نظر اساس بر است. گرفته )خودشكوفایی درونفردی مولفه 5 شامل هیجانی و )همدلی بینفردی هیجانی( خودآگاهی و استقالل )توانایی انطباقپذیری اجتماعی( مسئولیتپذیری انعطافپذیری( و واقعیت به آگاهی و مساله حل لق خ و فشارها( تحمل و تكانهها )كنترل تنش مدیریت بار- مدل با برابر است. خوشبینی( و )شادكامی كلی و مهارتها صالحیتها از برشی هیجانی هوش ا ن است هم به وابسته اجتماعی و هیجانی آسانگرهای ادراك موثر طور به را خود چگونه ما میكند معین كه برقرار ارتباط آنان با و ادراك را دیگران كنیم ابراز و )2007( گلمن برآییم. روزانه نیازهای عهده از و كرده 29 کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل
هیجانی... هوش بین ی رابطه هیجانها مدیریت خودآگاهی به را هیجانی هوش نیز تقسیم اجتماعی مهارتهای و همدلی خودانگیزشی است. كرده بهفردی منحصر محیط عالی آموزش موسسههای هستند كارآفرینان ظهور و كارآفرینی پیدایش برای و آینده كارآفرینان آموزش برای مناسب اقدامهای و راهاندازی در اولیه گامهای برداشتن برای آنان به كمك )ا.ای.سی. میدهد رخ محیط این در كسبوكار رشد و جوانان بیكاری كه است حالی در این 2010(. دی. جدی معضل یك دانشگاهی دانشآموختگان ویژه به در سیاسی برنامههای مركز در جوانان اشتغال و است ایران در 2012(. همكاران و )پریماند دارد قرار جهان به دانشگاهی دانشآموختگان بیكاری مسالهی هم طور به كشاورزی دانشآموختگان بیكاری و عام طور توجه با و است شده تبدیل جدی چالش یك به خاص از دانشآموختگان این كارگیری به در محدودیت به دانشآموختگان شمار مستمر افزایش و دولت سوی حوزه در كارآفرین دانشآموختگان به نیاز كشاورزی میشود. احساس پیش از بیش كشاورزی فرایند در هیجانی هوش اهمیت بر مختلف پژوهشگران هوش تواناییهای كردهاند. تاكید كسبوكار و كارآفرینی است مهم كارآفرینان برای نظر این از ویژه به هیجانی مدیریت را دیگران با اجتماعی تعاملهای باید آنان كه هیجانی هوش دارای كارآفرینان 2007(. )گلمن كنند حسی نظر از میشوند رو به رو بازدارندهها با هنگامی باال كار خانواده اعضای با هنگامی دارند بیشتری انعطاف شیوهی به هستند موفقتر احساسها مدیریت در میكنند كار دستاندركاران دیگر و مشتریان كاركنان با كارآمدی است باالتر كاركنان نگاه از آنان رهبری امتیاز و میكنند 2013(. )هیومفری موقعیتهای برای نیز را داللتهایی هیجانی هوش كسب مذاكره مانند اجتماعی تعاملهای و كارآفرینانه فرصتها از بهرهبرداری و تعیین منابع سازماندهی و )بورن دارد رهبری و مشتری حفظ و جذب تنش مدیریت نمیدهند اجازه باال هیجانی هوش دارای افراد 2010(. كاهش را كسبوكار راهاندازی برای آنان ت نی هیجانها افزایش را اطمینانشان تدریج به مهارت این بلكه دهد میكند بیشتر را آنان جلوی به رو حركت احتمال و داده برای خود توانایی به فردی اگر 2014(. پیك و )دیوس هیجانهای تشخیص و خود هیجانهای تنظیم و تعدیل شایستگی دارد احتمال باشد داشته اطمینان دیگران و ناامیدیها با تا میكند احساس خود در را بیشتری )دیوس كند رویارویی بودن كارآفرین به مربوط منازعههای 2009(. موستاكیس و بلدكوس زامپتاكیس 2014 پیك و به و دارند بیشتری معاشرت باال هیجانی هوش با افراد فعالیتهای برای بهتری و بیشتر فرصتهای دلیل همین 2014(. همكاران و )مورتان دارند كارآفرینانه بروندادهای بیشتر با هیجانی هوش این بر افزون درآمدزایی برای كارآفرینانه رفتار مانند كارآفرینانه فعالیت اجتماعی كارآفرینی شركتی كارآفرینی طریق از كارآفرینی و دانشگاه و مدرسه در كارآفرینانه احتمال و دارد معنیداری همبستگی نوآوری و اختراع فعالیتهای در باال هیجانی هوش با افراد اینكه )احمداوغلو است بیشتر كنند شركت ابتكاری كارآفرینانه 2011(. پریموزیك چامورو و لیوتنر تشخیص و كارآفرینانه خالقیت مثبت هیجانهای توانایی در و 2008( )بارون داده افزایش را فرصت یافتن و گذشته تجربههای از استفاده برای كارآفرین تاثیر ذهنی پردازش طریق از موجود مسائل برای راهحل هیجانی هوش 2014(. همكاران و )ا ریاروو میگذارد جدید اقتصادی فعالیت رشد بر مستقیم تاثیر كارآفرینان ذهنی تحریك با مثبتی رابطهی هیجانی هوش نیز و دارد الهامبخش گیرای رفتارهای و فردی توجه كارآفرینان احساس كه كارآفرینانی 2012(. )ایتشاكی دارد آنان در دارند اقتصادیشان فعالیت درباره قوی مثبت د موفقترن د ندارن را اس احس ن ای كه كسانی ا ب مقایسه 2004(. لوكی و )بایوم حیاتی نقش است ممكن هیجانی هوش همچنین سرمایهگذار جذب برای كارآفرین یك توانایی در كسبوكار برای جدید مشتریان و بانكداران نظر جلب مشتریان یافتن مالی تامین برای خانواده و دوستان باشد. داشته موجود مشتریان حفظ یا و جدید برای ویژه به است ممكن هیجانی هوش قابلیتهای مدیریت و جذب و شریكان یا كاركنان انتخاب مذاكره کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل 30
1395 زمستان 39 شماره باشد مهم عرضهكنندگان و شریكان كاركنان مشتریان بانی و فولمر 2004 همكاران و فو 2013 )هیومفری هوش مولفههای از یكی كه دیگران درست ادراك 2004(. كارآفرینانه فعالیتهای با مستقیم رابطه است هیجانی استخدام و خوب شریكان انتخاب موفق مذاكره مانند. ) 2008 تانگ و )بارون دارد باكیفیت كاركنان هوش بین رابطهی درباره مختلفی پژوهشهای كادالی و آواد است. شده انجام كارآفرینی و هیجانی به كسبوكار راهاندازی كه باورند این بر )2012( در شخصی منابع سرمایهگذاری و قطعیت نبود دلیل مدیران هیجانی هوش و است هیجانی فرایندی آن بر مستقیم و مثبت تاثیر متوسط و كوچك بنگاههای دارد. شركتها این در كارآفرینانه گرایش )2012( كادا هانان و آواد سولیمان پژوهش نتیجهی مثبت و مستقیم تاثیر مدیران هیجانی هوش داد نشان متوسط و كوچك كسبوكارهای در كارآفرینانه گرایش بر )2009( همكاران و زامپیتاكیس تحقیق نتایج دارد. دانشجویان كنشگرایانه اقدام و خالقیت دادند نشان نگرش و هیجانی هوش بین رابطهی بر مثبتی تاثیر و پرادهان پژوهش یافتههای دارند. كارآفرینی به گرایش و هیجانی هوش بین دادند نشان )2012( نات دارد وجود معنیداری و مثبت همبستگی كارآفرینانه گرایش پیشبینی در زیادی سهم هیجانی هوش و دارد. كارآفرینانه در كه است حاكی )2014( پیك و دیوس بررسی مهارت قدر هر باشد كم هیجانی هوش كه شرایطی و هیجانی هوش بین رابطهی باشد بیشتر سیاسی ت نی كه افرادی و بود خواهد قویتر كارآفرینانه ت نی مرحله از تا هستند مستعدتر دارند قوی كارآفرینانه كارآفرینانه فعالیتهای در عمل در و گذشته ت نی كسبوكار مجوز گرفتن كسبوكار طرح توسعه مانند وارد تامینكنندگان جلبنظر و مشتری جستوجوی )2003( تراواگلیون و كروس پژوهش پایهی بر شوند. تنظیم و هیجانها ابراز و ارزیابی در كارآفرینان وضعیت بررسیهای نتایج بود. باال بسیار هیجانها از استفاده و گویای )2015( صالح و نگاه و )2007( الشیخ و سولیمون در و نوآوری با مثبت رابطه هیجانی هوش كه بود آن دارد. كارآفرینانه موفقیت و گرایش نتیجه شایگانفرد و تباربایی محمدعلی مشبكی پژوهش هیجانی هوش مولفههای بین كه داد نشان )1391( و بینفردی روابط واقعگرایی روانی فشار )تحمل معنیداری و مثبت رابطهی كارآفرینی و خوشبینی( )2014( همكاران و مورتان تحقیق یافتههای دارد. وجود تنظیم و )تعدیل هیجانی هوش بعد دو بین كه دادند نشان كارآفرینانه خودكارآمدی و هیجانها( از بهرهبرداری و هم خودكارآمدی از ادراك و دارد وجود مثبت رابطهی قصد و هیجانی هوش بین رابطه در میانجی متغیری نادری و مرعشیان بررسیهای است. شدن كارآفرین و نوروزی و )1392( آذرپور و امیری پوركیانی )1392( سازمانی كارآفرینی بین دادند نشان )1391( همكاران دارد. وجود معنیداری رابطهی هیجانی هوش و رحمانی و چراغعلی اسفدن عباسپور پژوهش نتیجهی رابطه كارآفرینی و هیجانی هوش بین داد نشان )1389( بهادری و نقابی پژوهشهای در دارد. وجود معنیداری كه شد مشخص نیز )2014( همكاران و ا ریاروو و )2012( كارآفرینانه عملكرد و رفتار و هیجانی هوش سویگان بین دارد. وجود معنیداری رابطه است آن گویای )2014( لی و تسای بررسی نتیجهی خوبی وضعیت هیجانها كنترل نظر از كه كاركنانی كه میكنند استفاده هیجانها از گسترده طور به و دارند پژوهش یافتههای دارند. نیز شایانتوجهی خالقیت نشان )2015( نجفی و مرجانی زنجانینژاد عطایی هیجانی هوش بعد پنج و كارآفرینی بین كه دادند تنش مدیریت انطباقپذیری درونفردی )بینفردی دارد. وجود معنیداری و مثبت رابطهی كلی( خلق و هیجانی هوش بین كه معتقدند )1393( كارگر و كشاورز وجود معنیداری رابطهی دانشجویان كارآفرینی و آنان كارآفرینی پیشبینی توان هیجانی هوش و دارد ابعاد بین داد نشان )2012( بهادری تحقیق دارد. را بررسی نتیجهی و كارآفرینانه رفتار و هیجانی هوش هوش بین داد نشان )2015( همكاران و حمیدیانپور در دارد. وجود مثبت رابطهی كاركنان خالقیت و هیجانی است. شده داده نشان پژوهش نظری مدل 1 شكل 31 کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل
هیجانی... هوش بین ی رابطه خودآگاهی کارآفرینانه توانایی ها هیجان مدیریت خودانگیزشی همدلی هیجانی هوش اجتماعی هاي مهارت كارآفرینی توانایی بر هیجانی هوش اجزای نقش 1- نگاره روششناسی جامعهی است. ارتباطی عل ی- نوع از پژوهش این دانشکده كارشناسی مقطع دانشجویان تن 500 آن آماری 1394-95 بودند تحصیلی سال در اراك دانشگاه کشاورزی نمونهگیری روش از استفاده با آنان از تن 107 شمار که هیگنز و كوترلیك بارتلت جدول پایهی بر و ساده تصادفی ابزار عنوان به پرسشنامه از شدند. انتخاب )2001( بخش در بود. بخش سه شامل كه شد استفاده پژوهش خودآگاهی ب عد پنج در و گویه 50 با هیجانی هوش نخست خودانگیزشی گویه( )10 هیجانها مدیریت گویه( )10 )10 اجتماعی مهارتهای و گویه( )10 همدلی گویه( )10 پنج طیف و )2007( گلمن پرسشنامه از استفاده با گویه( شد. اندازهگیری لیكرت درجهای از اطمینان برای و ترجمه نگارنده توسط پرسشنامه این زبان آموزش متخصص نفر یك اختیار در ترجمه درستی و الزم اصالحهای اعمال از پس و شد داده قرار انگلیسی شد. استفاده متخصصان توسط آن محتوایی روایی تایید هر امتیازهای مجموع محاسبهی با نیز كل هیجانی هوش پرسشنامه دوم بخش آمد. دست به باال بعد پنج در فرد برای داشت. اختصاص كارآفرینانه توانایی متغیر به و لینان پرسشنامه از كارآفرینانه توانایی اندازهگیری پنج گویه شش با متغیر این و شد استفاده )2006( چن ویژگیهای هم سوم بخش در شد. اندازهگیری گزینهای بررسی برای شدند. سنجش دانشجویان تحصیلی و فردی R نرمافزار از استفاده با ترتیبی آلفای از پایاییپرسشنامه شد. استفاده چندقسمتی همبستگی ماتریس پایهی بر ترتیبی آلفای محاسبه برای معمول طور به كه حالی در میشود محاسبه كواریانسهای یا همبستگی ماتریسهای آلفا ضریب بنابراین میشوند. محاسبه مقیاس یك گویههای همهی ترتیبی دادههای برای را دقیقتری برآورد ترتیبی آلفای آن در و 2012( زومبو و گان )گادرمان میكند فراهم )زومبو میگیرد قرار مدنظر دادهها ترتیبی ماهیت اعتماد قابلیت پژوهش این در 2007(. زیسر و گادرمان كارآفرینانه توانایی و )0/85( هیجانی هوش متغیرهای تحلیل و تجزیه شد. تایید ترتیبی آلفای محاسبه با )0/80( توصیفی بخش دو در و SPSS نرمافزار از استفاده با دادهها درصد از توصیفی بخش در گرفت. صورت استنباطی و همبستگی ضریب تحلیل و بیشینه و كمینه میانگین ترتیبی رگرسیون تحلیل از استنباطی بخش در و اسپیرمن شد. استفاده یافتهها دانشجویان سن میانگین داد نشان پژوهش نتایج پایهی بر بود. سال( 33 بیشینه و 19 )كمینه سال 22 و مرد شده یاد دانشجویان از درصد 38/3 یافتهها دانشجویان معدل میانگین بودند. زن آنان درصد 60/7 و نفر 5 آنان خانواده اعضای شمار میانگین 15/72 بود. ریال 16600000 ماه در خانواده درآمد میانگین از فردی كه كردند اظهار دانشجویان از درصد 55/7 44/3 و است كرده راهاندازی را كسبوكاری آنان خانواده راهانداز خانواده اعضای از هیچیك كه كردند بیان درصد کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل 32
شماره 39 زمستان 1395 كسبوكاری نبوده است. 17/1 درصد از دانشجویان در دورههای آموزش كارآفرینی شركت كرده و 82/9 درصد در هیچ دوره شركت نداشتهاند. در پرسشنامهی گلمن )2007( مولفههای هوش هیجانی با توجه به امتیازی كه كسب میكنند به سه دستهی قوی )بیش از 35( نیازمند توجه )18-35( و در اولویت ایجاد )كمتر از 18( تقسیمبندی شدهاند. جدول 1 وضعیت دانشجویان را در هر یك از مولفههای هوش هیجانی نشان میدهد. هیچ یك از دانشجویان در مولفههای یاد شده امتیاز كمتر از 18 نداشتهاند به همین دلیل هم ستون در اولویت ایجاد از جدول حذف شد. همانگونه كه در جدول 1 مشخص است وضعیت دانشجویان در مولفههای خودآگاهی و همدلی بهتر بوده و بیشترین امتیاز را در این زمینهها كسب كردهاند. دانشجویان مورد بررسی در زمینههای مدیریت هیجانها و خودانگیزشی امتیاز پایینتری كسب كرده و نیازمند توجه بیشتری در این مولفهها میباشند. بررسی توانایی كارآفرینانه دانشجویان نیز نشان داد توانایی 48/1 درصد از دانشجویان خوب 48/1 درصد متوسط و 3/8 درصد در حد ضعیف بود. جدول 1 - توزیع دانشجویان كشاورزی دانشگاه اراك بر پایهی مولفههای هوش هیجانی نیازمند توجه قوی درصد 16/8 53/3 42/1 29 31/8 فراوانی 18 57 45 31 34 درصد 83/2 46/7 57/9 71 68/2 فراوانی 89 50 62 76 73 مولفه خودآگاهی مدیریتهیجانها خودانگیزشی همدلی مهارتهای اجتماعی جدول 2 اولویتبندی مولفههای هوش هیجانی در بین دانشجویان را نشان میدهد. بر پایهی این نتایج مشخص میشود كه وضعیت دانشجویان در سه مولفه خودآگاهی همدلی و مهارتهای اجتماعی بهتر از دو مولفه دیگر بوده و این سه مولفه در اولویت اول و دوم قرار گرفتهاند. خودانگیزشی و مدیریت هیجانها در دانشجویان پایین بوده و در اولویتهای آخر قرار گرفتهاند. با توجه به میانگین مولفهها در مجموع میتوان گفت وضعیت دانشجویان در مولفههای خودآگاهی همدلی و هوش هیجانی خوب و وضعیت آنان در مولفههای خودانگیزشی و مدیریت هیجانها در حد متوسط است. جدول 2 - اولویتبندی مولفههای هوش هیجانی در بین دانشجویان نیازمند توجه قوی اولویت 1 2 ضریب تغییرات 0/12 0/13 انحرافمعیار 4/77 4/82 میانگین 38/75 37/28 مولفه خودآگاهی همدلی 2 0/13 4/82 مهارتهای اجتماعی 36/72 3 4 0/14 0/16 4/89 5/40 35/51 33/82 خودانگیزشی مدیریتهیجانها *دامنه میانگین: كمینه= 10 بیشینه= 50 جدول 3 نتیجهی تحلیل همبستگی بین مولفههای هوش هیجانی و هوش هیجانی كل با توانایی کارآفرینانه دانشجویان را نشان میدهد. نتیجهی پژوهش نشان داد بین همهی مولفههای هوش هیجانی و هوش هیجانی كل با توانایی كارآفرینانه دانشجویان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. این بدین معناست كه هر قدر هوش هیجانی دانشجویان باالتر باشد توانایی آنان برای كارآفرینی نیز بیشتر خواهد بود. با توجه به ضرایب همبستگی رابطهی بین خودانگیزشی و هوش هیجانی كل با توانایی كارآفرینانه قویتر از روابط دیگر میباشد. كوهن برای تفسیر شدت رابطهی بین متغیرها با توجه به ضریب همبستگی سه طبقه ارائه كرده است )0/29 تا 0/1=r ضعیف 0/49 تا 0/30=r متوسط و 1/0 تا 0/50=r قوی( )پلنت 2007 ص 132( كه بر پایهی آن رابطهی بین خودانگیزشی و هوش هیجانی كل با توانایی كارآفرینانه در حد قوی و رابطهی بین مدیریت هیجانها مهارتهای اجتماعی خودآگاهی و همدلی با توانایی كارآفرینانه در حد متوسط میباشد. فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی 33
هیجانی... هوش بین ی رابطه هوش و هیجانی هوش مولفههای بین رابطه جدول 3 - دانشجویان کارآفرینانه توانایی با كل هیجانی معنیداری رابطهی كه بود آن دیگر توجه شایان نكته متغیرهای از هیچیك با دانشجویان كارآفرینانه توانایی بین نیز و خانواده اعضای شمار و خانواده درآمد معدل سن بر دانشجویان كارآفرینانه توانایی بین معنیداری تفاوت نشد. مشاهده تحصیلی رشته و جنس پایه متغیرهای تأثیر اندازهگیری برای پژوهش این در استفاده ترتیبی رگرسیون از كارآفرینانه توانایی بر پژوهش كه داد نشان مدل احتمال نسبت آزمون نتیجهی شد. آزادی= 11 درجه اسكویر= 116/89 )كای اسكویر كای مقدار بود. معنیدار درصد 1 سطح در 0/000( معنیداری= سطح و متغیرهای و است مناسبی مدل رگرسیونی مدل نتیجه در را وابسته متغیر تغییرات توانستهاند خوبی به مستقل داد نشان نیز برازش نكویی آزمون نتیجه كنند. تبیین باهم خوبی تناسب مستقل و وابسته متغیرهای مقادیر 4(. )جدول است شده حاصل خوبی مدل و دارند ترتیبی رگرسیون مدل برازش نكویی آزمون جدول 4 - تحقیق متغیرهای پایهی بر كارآفرینی توانایی ضریب سه )شامل پزودو تعیین ضریب آمارههای مقادیر دادند نشان مكفادن( و كرك نیجل نل و كاكس تعیین از درصد 79 تا 52 بین توانستهاند مستقل متغیرهای كه )جدول كنند تبیین را كارآفرینانه توانایی واریانس احتمال سابقهی متغیر تاثیر رگرسیون تحلیل نتایج پایهی بر 5(. دوم طبقات و كسبوكار راهاندازی در خانواده اعضای قبلی كارآفرینانه توانایی بر هیجانها مدیریت متغیر سوم و بود معنیدار درصد 1 و 5 سطح در ترتیب به دانشجویان افزایش احتمال متغیرها این مقدار افزایش با همراه و مقدار میشود. بیشتر نیز دانشجویان كارآفرینانه توانایی اعضای قبلی سابقهی تاثیر برای شده برآورده سنجههای سوم و دوم طبقات و كسبوكار راهاندازی در خانواده به دانشجویان كارآفرینانه توانایی بر هیجانها مدیریت ماندن ثابت فرض با كه بود 14/20 و 15/27 0/772 ترتیب یك هر در واحد یك افزایش مدل متغیرهای تمام تاثیر افزایش احتمال با ترتیب به فوق مستقل متغیرهای از متغیر لگارتیم نسبتهای در واحد 14/20 و 15/27 0/772 بود. خواهد همراه دانشجویان كارآفرینانه توانایی وابسته از دسته آن كارآفرینانه توانایی احتمال دیگر عبارت به كسبوكاری آنان خانواده اعضای از یكی كه دانشجویانی مدیریت به قادر یا و كردهاند راهاندازی گذشته در را اقدامها مسئولیت پذیرفتن برای خود عاطفی حالتهای است. دیگران از بیش میباشند رفتارهایشان و پزودو تعیین ضریب آمارههای مقادیر جدول 5 - نتیجهگیری و بحث توسعه و رشد بنیادین مولفههای از یكی كارآفرینی و كوچك كسبوكارهای راهاندازی به زیرا اقتصادیست درآمدزایی اشتغال فرصتهای فراهمكردن متوسط و مالی منابع از درست استفاده و زندگی استاندارد ارتقای تحقیق این از هدف میشود. منجر انسانی نیروی و مادی كارآفرینی توانایی و هیجانی هوش بین رابطهی بررسی دادند نشان پژوهش یافتههای بود. كشاورزی دانشجویان در دانشجویان كارآفرینانه توانایی و خودآگاهی بین كه دارد. وجود معنیداری و مثبت رابطهی درصد یك سطح p 0/000 0/000 0/000 0/000 0/000 0/000 r 0/337 0/488 0/551 0/365 0/402 0/541 مولفه خودآگاهی مدیریتهیجانها خودانگیزشی همدلی اجتماعی مهارتهای كل هیجانی هوش معنیداری سطح آزادی درجه كایاسكویر مولفه 1/000 282 173/465 پیرسون 1/000 282 134/133 انحراف مقدار تعیین ضریب 0/717 نل و كاكس 0/786 نیجلكرك 0/519 مكفادن کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل 34
شماره 39 زمستان 1395 در پژوهشهای دیگر نیز به این موضوع اشاره شده است )عطایی زنجانینژاد و همكاران 2015 دیویس و پیك 2014 احمداغلو و همكاران 2011 مرعشیان و نادری 1392 مشبكی و همكاران 1391 پوركیانی و همكاران 1391 نوروزی و همكاران 1391 عباسپور اسفندن و همكاران 1389(. روحیهی كارآفرینی تا حد زیادی با ترسها و باورهای شخصی افراد درباره تواناییشان برای چیرگی بر بازدارندهها شكل میگیرد. باورها و ترسها بر چگونگی برداشت افراد از بازدارندهها تفكرها حالتهای هیجانی و الگوهای رفتاری آنان نیز تاثیر میگذارند. بنابراین خودآگاهی افراد از ترسها و باورهای اساسیشان بر هر كاری كه انجام میدهند از جمله كارآفرینی تاثیر میگذارد و هر چه شناخت افراد از خودشان بیشتر باشد احتمال كارآفرین شدن آنان بیشتر خواهد بود. نیز یافتهها نشان دادند كه بین مدیریت هیجانها و توانایی كارآفرینانه دانشجویان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. پژوهشگران دیگر نیز به این موضوع اشاره كردهاند )عطایی زنجانینژاد و همكاران 2015 تسای و لی 2014 مورتان و همكاران 2014 ا ریاروو و همكاران 2014 دیویس و پیك 2014 هیومفری 2013 بهادری 2012 نقابی و بهادری 2012 زاكارویوس و زوپركا 2010 زامپتاكیس و همكاران 2009 كروس و تراواگلیون 2003 كشاورز و كارگر 1393 مشبكی و همكاران 1391(. توانایی افراد در مدیریت هیجانها برای پذیرفتن مسئولیت رفتارهایشان بسیار ضروری است و بازدارنده تصمیمگیریهای شتابزده میشود. هیجانهای افراد منبع ارزشمند اطالعات نیز هستند و این هیجانها به تصمیمگیریهایشان كمك میكنند. هنگامی پیوندهای احساسی فرد در ذهن از هم میپاشد وی نمیتواند حتی تصمیمهای ساده را بگیرد. از آنجایی كه كارآفرینی انتخاب از بین گزینهها است و كارآفرینان مدام در شرایط تصمیمگیری هستند توانایی در مدیریت هیجانها تاثیر بسیار زیادی در كارآفرینی دارد. همچنین نتیجهی پژوهش نشان داد بین خودانگیزشی و توانایی كارآفرینانه دانشجویان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. این نتیجه در پژوهشهای دیگر نیز تأیید شده است )ا ریاروو و همكاران 2014 دیویس و پیك 2014 ایشتاكی 2012 مشبكی و همكاران 1391(. خودانگیزشی توانایی برانگیختن خود برای یافتن دلیل محكم برای انجام كار بدون نیاز به برانگیخته شدن توسط دیگران است. زندگی كارآفرینان با فراز و نشیبهای بسیار زیادی رو به رو است و اگر دانشجویان میخواهند كارآفرین باشند خودانگیزشی مولفهی بسیار مهمی است. آنان باید روحیهی باالی خود را حفظ كنند و هیچ موضوعی دلسردشان نكند. این تنها راهی است كه میتوانند توانایی الزم برای چیرگی بر مشكالت را به دست آورند. اگر دانشجویان به اندازه كافی خودانگیخته باشند و حس مثبتی دربارهی كسبوكارشان داشته باشند و به كاری كه انجام میدهند باور و به خود اطمینان داشته باشند كسبوكارشان مدام رشد خواهد كرد. بر پایهی نتایج پژوهش بین همدلی و توانایی كارآفرینانه دانشجویان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. این نتیجه همسو با یافتههای تحقیق ا ریاروو و همكاران 2014 بهادری 2012 نقابی و بهادری 2012 و بار-ا ن و تانگ 2008 میباشد. توانایی احساس درك و پاسخ به آنچه دیگران احساس میكنند نشان از همدلی است. كارآفرینان با افراد مختلفی مانند سرمایهگذاران كاركنان سهامداران مشتریها و غیره احاطه میشوند كه نیاز دارند آنان را درك كنند و هنگامی كارآفرین با دیدگاهها و نیازهای آنان همدل و سازگار باشد كسبوكار قو ت میگیرد و این پیوند نگرشی را در كارآفرینان ایجاد میكند تا كسبوكارشان را مطلوبتر اداره كنند. بنابراین همدلی پیوندی ناگسستنی با كارآفرینی دارد و هر قدر دانشجویان بتوانند خود را در جای دیگران بگذارند توانایی كارآفرینی در آنان بیشتر میشود. یافتههای پژوهش همچنین نشان داد بین مهارتهای اجتماعی دانشجویان و توانایی كارآفرینانه آنان در سطح یك درصد رابطهی مثبت و معنیداری وجود دارد. در پژوهشهای دیگر نیز به این موضوع اشاره شده است )مورتان و همكاران 2014 مایر و همكاران 2008 مایر و همكاران 2004(. توانایی كنترل احساسها و هیجانها در روابط با دیگران و توانایی تاثیرگذاری و الهامبخشی به فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی 35
هیجانی... هوش بین ی رابطه هستند. كارآفرینی برای الزم بنیادی مهارتهای دیگران افرادی با تماس در باال اجتماعی مهارتهای با دانشجویان و هستند راحتتر بگیرند كمك آنان از میخواهند كه خوبی به تا میكند كمك آنان به اجتماعی مهارتهای همیارانه و مثبت رابطهی و كنند كار گروه اعضای دیگر با دیگران با كاری قراردادهای بستن در و داشته دیگران با كارآفرینی فرصتهای به مربوط اطالعات به و باشند موفق اعضای دیگر به را اطالعات این و داشته بیشتری دسترسی اجتماعی مهارت قدر هر بنابراین كنند. منتقل كسبوكار بیشتر كارآفرینی در آنان توانایی باشد بیشتر دانشجویان بود. خواهد منبعها دانشگاه كاركنان در سازمانی كارآفرینی و هیجانی هوش رابطه بررسی )1392(. ف. آذرپور و ا. امیری م. پوركیانی 214-222. 3 توسعه و بهداشت مجله كرمان درمانی بهداشتی خدمات و پزشكی علوم كارآفرینی و هیجانی هوش رابطهی مطالعه و شناخت )1389(. م. رحمانی و م.ح. چراغعلی ق. اسفدن عباسپور 27-34. 2 كسبوكار و اقتصاد پژوهشنامه تهران شهر پالستیك و الستیك صنایع مدیران دانشگاه ورزشی مدیریت كارشناسیارشد دانشجویان كارآفرینی و هیجانی هوش رابطه )1393(. ن. كارگر و ل. كشاورز 37-47. 2)4( ورزشی مدیریت در نوین رویكردهای نور پیام خودكارآمدی با روانشناختی سرمایه و هیجانی هوش سازمانی فرهنگ رابطه )1392(. ف. نادری و ف. مرعشیان -112 3)53( كاربردی روانشناسی در پژوهش و دانش خوزستان برق و آب سازمان كاركنان در سازمانی كارآفرینی و شغلی.121 كارآفرینی و هیجانی هوش مولفههای رابطهی بررسی )1391(. ز. شایگانفرد و م. تباربائی محمدعلی ا. مشبكی فصلنامه مازندران( استان اسالمی آزاد مدیریت-دانشگاه كارشناسیارشد دانشجویان موردی: )مطالعه دانشجویان بین در 7-17. 2)26( تربیتی علوم در تازه اندیشههای با هیجانی هوش قابلیتهای ارتباط بررسی )1391(. ا. كردنائیج و ح. حسینی خداداد ا. مشبكی ح. نوروزی 39-64. 2 نوآوری مدیریت علمیپژوهشی فصلنامه خودروسازی( صنعت مطالعه: )مورد سازمانی كارآفرینی Ahmetoglu, G., Leutner, F., & Chamorro-Premuzic, T. (2011). EQ-nomics: understanding the relationship between individual differences in trait emotional intelligence and entrepreneurship, Personality and Individual Differences, 51, 1028-1033. Ataei Zanjani Nezhad, H., Marjani, M.R., & Najafi, A. (2015). A study on relationship between emotional intelligence and entrepreneurship of trainees in vocational and technical organization, Management science letters, 5, 501-506. Awad, M.S., & Kada Ali, H. (2012). Emotional intelligence and entrepreneurial orientation: the moderating role of organizational climate and employees creativity, Journal of research in marketing and entrepreneurship, 146, 115-136. Bahadori, M.K. (2012). The effect of emotional intelligence on entrepreneurial behavior: A case study in a medical science university, Asian journal of business management, 4(1), 81-85. Baron, R.A. & Tang, J. (2008). Entrepreneurs social skills and new venture performance: Mediating mechanisms and cultural generality, Journal of management, 35(2), 282-306. کشاورزی آموزش مدیریت پژوهش نامه فصل 36
شماره 39 زمستان 1395 Baron, R.A. (2008). The role of affect in the entrepreneurial process, Academy management review, 33, 323-340. Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI), Psicothema, 18, 13-25. Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W., & Higgins, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriation sample size in survey research, Information technology, learning, and performance journal, 19(1), 43-50. Baum, J.R. & Locke, E.A. (2004). The relationship of entrepreneurial traits, skill, and motivation to subsequent venture growth, Journal of applied psychology, 89(4), 587-598. Boren, A. (2010). Emotional Intelligence: the secret of successful entrepreneurship? Leadership in agriculture, 2, 55-61. Cross, B. & Travaglione, A. (2003). The untold story: Is the entrepreneur of the 21st century defined by emotional intelligence? The International journal of organization analysis, 11(3), 221-228. Davis, P.E., and Peake, W.O. (2014). The influence of political skill and emotional intelligence on student entrepreneurial intentions: an empirical analysis, Small business institute journal, 10(2), 19-34. Foo, M.D., Elfenbein, H.A., Tan, H.H., & Aik, V.C. (2004). Emotional intelligence and negotiation: the tension between creating and claiming value, International journal of conflict management, 1(5), 411-429. Foo, M.D. (2011). Emotions and entrepreneurial opportunity evaluation, Entrep. theory & pract., 35, 375-393. Fulmer, I.S., & Bany, B. (2004). The smart negotiator: cognitive ability and emotional intelligence in negotiation, The International journal of conflict management, 15(3), 245-272. Gadermann, A.M., Guhn, M. & Zumbo, B.D. (2012). Estimating ordinal reliability for Likert-type and ordinal item response data: A conceptual, empirical, and practical guide, practical assessment, research & evaluation, 17(3), 1-13. Ghorbani, M., Johari, S. & Abasi Moghadam, A. (2012). Analysis of the relationship between emotional intelligence and entrepreneurship, Middle-East journal of scientific research, 11(5), 679-689. Goleman, D. (1998). Working with Emotional Intelligence. Bantam Books. Goleman, D. (2007). Emotional Intelligence: Why it can be matter more than IQ. Bantam Books, NY. Hamidianpour, F., Esmaeilpour, M., Alizadeh, M.S., & Dorgoee, A. (2015). The influence of emotional intelligence and organizational climate on creativity and entrepreneurial orientation of small to medium-sized enterprises, European online journal of natural and social sciences, 4(1), 20-30. Huymphrey, R.H. (2013). The benefits of emotional intelligence and empathy to entrepreneurship, Entrepreneurship research journal, 3(3), 287-294. Jiménez, A., Palmero-Cámara, C., González-Santos, M.J., González-Bernal, J., & Jiménez-Eguizábal, J.A. (2015). The impact of educational levels on formal and informal entrepreneurship, Business research quarterly, 18, 204-212. Linan, F., & Chen, Y. (2009). Development and cross-cultural application of a specific instrument to measure entrepreneurial intentions, Entrepreneurship theory and practice, 3, 593-617. فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی 37
رابطه ی بین هوش هیجانی... Mayer, J., & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter, Emotional Development and Emotional Intelligence: Implications for Educators (p. 3-31). New York: Basic Book. Mayer, J., Roberts, R., & Barsade, S. (2008). Human abilities: emotional intelligence, Annual review of psychology, 59, 507-536. Mayer, J., Salovey, P. & Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings, and implications, Psychological inquiry, 15, 197-215. Mortan, R.A., Ripoll, P., Carvalho, C., & Bernal, M.C. (2014). Effects of emotional intelligence on entrepreneurial intention and self-efficacy, Journal of work and organizational psychology, 30, 97-104. Neqabi, S., & Bahadori, M. (2012). Relationship between emotional intelligence and entrepreneurial behavior, Iranian journal of military medicine, 14(2), 123-128. Ngah, R., & Salleh, Z. (2015). Emotional intelligence and entrepreneurs innovativeness towards entrepreneurial success: a preliminary study, American journal of economics, 5(2), 285-290. OECD. (2010). Universities, Innovation and Entrepreneurship: Criteria and Examples of Good Practice, OECD Publishing. Available on: http://dx.doi.org/10.1787/5km7rq0pq00q-en Oriarewo, G.O., Agbim, K.C. & Zever, T.A. (2014). Influence of emotional intelligence on entrepreneurial performance: an empirical analysis of the hospitality industry in Makurdi, Benue State, Nigeria, International journal of academic research in management, 3(4), 341-353. Pallant, Julie. (2007). A step-by-step guide to data analysis using SPSS version 15. USA: Mc Graw Hill,. Piperopoulos, P. (2010). Tacit knowledge and emotional intelligence: The intangible values of SMEs, Strategic change, 19, 125-139. Pradhan, R.K., & Nath, P. (2012). Perception of entrepreneurial orientation and emotional intelligence: a study on India's future techno-managers, Global business review, 13, 89-108. Premand, P., Grun, R., Brodmann, S., Barouni, M. & Almeida, R. (2012). Entrepreneurship training and self-employment among university graduates: evidence from a randomized trial in Tunisia, World Bank, Washington DC. Suleiman Awwad, M. & Hanane Kada, A. (2012). Emotional intelligence and entrepreneurial orientation: The moderating role of organizational climate and employees' creativity, Journal of research in marketing and entrepreneurship, 14(1), 115-136. Suliman, A., & Al-Shaikh, F. (2007). Emotional intelligence at work: links to conflict and innovation, Jordan employee relations, 29(2), 208-20. Tsai, C.T. & Lee, Y.J. (2014). Emotional intelligence and employee creativity in travel agencies, Current issues in tourism, 17(10), 862-871. Wong. C.S., and Law, K.S. (2002). The effect of leader and follower emotional intelligence of performance and attitude: An exploratory study, The leadership quarterly, 13, 243-274. Yitshaki, R. (2012). How do entrepreneurs emotional intelligence and transformational leadership orientation impact new ventures growth? Journal of small business & entrepreneurship, 25(3), 357-374. Yolac, S. (2015). An empirical study regarding entrepreneurship in Europe and Central Asia, Procedia - social and behavioral sciences, 195, 1097-1103. 38 فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی
شماره 39 زمستان 1395 Zakarevious, P. & Zuperka, A. (2010). Expression of emotional intelligence development of students entrepreneurship, Economics and management, 1822-6515. Zampetakis, L.A., Kafetsios, K., Bouranta, N., Dewett, T. & Moustakis, V.S. (2009). On the relationship between emotional intelligence and entrepreneurial attitudes and intentions, International journal of entrepreneurial behavior & research, 15(6), 595-618. Zampetakis, L.A., Beldekos, P. & Moustakis, V.S. (2009). Day-to-day entrepreneurship within organizations: The role of the trait emotional intelligence and perceived organizational support, European management journal, 27, 165-175. Zumbo, B.D., Gadermann, A.M. & Zeisser, C. (2007). Ordinal versions of coefficients alpha and theta for Likert rating scales, Journal of modern applied statistical methods, 6(1), 21-29. فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی 39
No:39, Winter 2016 Relationship between Emotional Intelligence and Entrepreneurial Capacity of Agricultural Students of Arak University, Iran M. Rezaei Faculty Member, Agricultural Department, Iranian Institute of Encyclopedia Research, Tehran, Iran Abstract The aim of this research was to investigate the relationship between emotional intelligence and entrepreneurial capacity among the agricultural students at Arak University. Quasi-experimental method was applied in this research. The statistical population consisted of 500 B.Sc. agricultural students in the 1394-95 academic year, from which 107 students were determined by Bartlett table as the research sample and were selected by applying simple random sampling technique. A questionnaire was developed to gather data. Validity and reliability of the research instrument were confirmed based on the evaluation of a panel of experts and ordinal alpha coefficient (α=0.80-0.85), respectively. The findings of research indicated that motivating oneself and managing emotions of students need further attention. The results of Spearman correlation coefficient analysis revealed that there was a positive significant relationship between self-awareness, managing emotions, motivating oneself, empathy, social skills and total emotional intelligence and students' entrepreneurial capacity. Ordinal regression analysis results revealed that the two variables of managing emotions and prior experiences of family members in starting business accounted for 52% to 70% probability of variation in the entrepreneurial capacity of students. Index Terms: Agricultural student, emotional intelligence, entrepreneurial capacity, entrepreneurship. Corresponding Author: M. Rezaei Email: mrezaei398@gmail.com Received: 13/02/2016 ; Accepted: 15/02/2017 JOURNAL OF AGRICULTURAL EDUCATION ADMINISTRATION RESEARCH 40